ÖRGÜT VE ÇATIŞMA: II.ÇATIŞMA BENZERİ KAVRAMLAR VE ÇATIŞMA KAVRAMININ SINIRLARI

ÖRGÜT VE ÇATIŞMA: II.ÇATIŞMA BENZERİ KAVRAMLAR VE ÇATIŞMA KAVRAMININ SINIRLARI

II.ÇATIŞMA BENZERİ KAVRAMLAR VE ÇATIŞMA KAVRAMININ SINIRLARI

Çatışma kavramı ile ilgili literatüre bakıldığında, kavramın diğer bazı kavramlarla – yanlış olarak - eş anlamlı yada zıt anlamlı kullanıldığına rastlanılmaktadır. Bu konuda en fazla görülen yanlışlık çatışmanın rekabet ve saldırganlıkla eş anlamlı, işbirliği ile de zıt anlamlı olarak ele alınmasıdır. Çatışmanın bu kavramlarla karşılaştırılması, sınırlarının belirlenmesi açısından yararlı olacaktır.

Rekabet, birden fazla bireyin yada grubun, arzulanan bir hedef için gayret göstermesidir. Aşırı rekabet çatışmaya sebep olabilir. Fakat çatışma ile rekabetin aynı şey olduğu söylenemez. Örneğin; A, B ve C firmalarının televizyon pazarladıklarını varsayalım. Aralarındaki rekabet, firmaların aynı tüketici grubunu ele geçirmek istemelerinden kaynaklanır. Amaç, diğerlerini zarar ettirmek değil kendi karını maksimum düzeye çıkarabilmektir. Pazar, firmalar arasındaki anlaşmalar çerçevesinde işler ve firmalar kabul edilmeyen davranışlarda bulunmazlar. Rekabet sonucu kaybeden acı verici sonuçlarla karşılaşabilir. Her şeye rağmen rekabetten maksat acı çektirmek değil kazanmaktır. Aşırı rekabetin çatışma ve düşmanlığı yol açması da mümkündür. Örneğin; Galatasaray ve Fenerbahçe klüpleri yüzyıla yakın bir süredir aynı amaca ulaşabilmek yolunda yoğun bir rekabet halindedirler. Bu durum bir çatışma olarak görülemez. Ancak, iki kulübün futbol takımları arasındaki şampiyonluğu etkileyecek bir müsabaka 1-1 berabere devam ederken son dakikada hakemin ihtilaflı bir penaltı kararı vermesi, müsabakanın tarafları arasında açık çatışmaya hatta saldırganlığa sebep olabilir. Özetle, çatışma ve rekabet arasındaki ilişki yakındır. Rekabet içermeyen çatışmalar olabileceği gibi (örneğin, değer farklılığı) çatışmaya yol açmayan rekabet durumları da olabilir. Örneğin, Galatasaray- Fenerbahçe futbol müsabakasının centilmence tamamlanması açık çatışmaya yol açmaz sadece gizli çatışma potansiyeli taşımakla kalır.

Çatışmanın hatalı olarak eş anlamlı kullanıldığı başka bir kavram ise saldırganlıktır. Saldırganlık; kendisine yönelik bir tehlikeden kaçınmaya çalışan bir bireye yada gruba yönelen, tasarımlanmış bir zarar verme eylemi şeklinde tanımlanabilir. Çatışmanın kısmen saldırganlık içinde gizlenebildiği söylense de iki kavram arasında bazı noktalarda farklılıklar vardır. Bir tanesi, çatışma genellikle rekabet ve engellemeden kaynaklanır. Saldırganlık ise rekabet ve engellemede dahil birçok koşuldan kaynaklanabilir. Saldırganlığı ortaya çıkaran sebepler, sosyal koşullar (tahrik...), çevresel koşullar (gürültü...), kişisel koşullar (soy...) olarak adlandırılabilir. Dolayısıyla saldırganlığın çatışmayı da kapsayan daha geniş bir kavram olduğu söylenebilir. Çatışma ile saldırganlık arasındaki bir diğer farklılık, bu iki kavramın kaynağında olan güdülere dayanır. Çatışmada temel, amaca ulaşmaktır. Bu bağlamda karşı tarafa kızma vb. davranışlar gösterebilir. Saldırganlık ise çatışmanın tersine karşı tarafa zarar verme isteği gibi güdülerden kaynaklanır. Çatışma ile saldırganlık arasındaki sonuncu fark noktası, bunları gidermeye yönelik çözüm yollarıdır. Çatışma çözüm yolları pazarlık, üst hedefler oluşturma vs. iken saldırganlığın çözümü içinse örneğin cezalandırma kullanılabilir. (Baysal, 1996, ss. 305-307)

Çatışma konusunda literatürde görülen başka bir yanlışlık ise çatışma kavramının karşıtı olarak işbirliği kavramının kullanılmasıdır. İşbirliği, grup faaliyetlerinin istenilen amaçlar doğrultusunda etkin ve verimli bir biçimde yönlendirilmesidir. Bunun yanında çatışma olmayan her durumda işbirliğinin olduğu söylenemeyeceği gibi çatışmanın olduğu her durumda da işbirliğinin olmadığı söylenemeyecektir. Çatışmanın karşıtı olarak çatışma olmaması, işbirliğinin karşıtı olarak ta işbirliği olmaması düşünülmelidir.

Sonuç olarak; saldırganlık, rekabet ve işbirliği kavramlarının çatışma kavramı ile ilişkili oldukları ancak aralarındaki farklar nedeniyle çatışmanın sınırlarını belirledikleri anlaşılmalıdır. (Tevrüz, 1999, s.307)